Maaisel wordt ingezet als innovatieve grondstof
Met het Interreg-project ‘GrasGoed – Natuurlijk Groen als Grondstof’ geven natuurbeheerders, bedrijven en kennisinstellingen in de grensregio Vlaanderen en Nederland de resten van natuurbeheer een tweede leven.
Bij het beheer van natte gebieden (o.a. rietland, natte graslanden, vochtige heide) wordt het maaisel vaak niet of beperkt benut. Jammer, want daar komen jaarlijks duizenden tonnen maaisel vrij. Niet alleen is het logistiek moeilijk om het maaisel uit de gebieden te verwijderen, ook maaisel storten is een dure aangelegenheid. Dit project wil die problemen oplossen door maai-, transport- en verwerkingsmachines te verbeteren, nieuwe producten te ontwikkelen en een afzetmarkt te creëren.
‘GrasGoed - Natuurlijk Groen als Grondstof’ brengt zo duurzame ketens van aanbod, inzameling, verwerking en afzet tot stand. De focus ligt hierbij op drie natuurgebieden in de grensregio met name Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide, Altena-Biesbosch- Vlijmens Ven en Dommeldal-Vallei van de Zwarte Beek.
Wie neemt deel aan het project?
Binnen GrasGoed werken 11 partners samen aan oplossingen om de keten van gras naar goed vlot aan elkaar te schakelen. In Vlaanderen zijn dit Natuurpunt, Inverde, Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide, Vandervelden Algemene bosbouw. In Nederland zijn dit Vereniging Natuurmonumenten, Stichting het Noord-Brabants Landschap, Stichting Avans Hogeschool, Verschoor Groen en Recreatie, NF Fibre, Millvision en Grassa.
Wie ondersteunt het project?
Interreg Vlaanderen-Nederland subsidieert grensoverschrijdende projecten voor slimme, groene en inclusieve groei. Het wordt gefinancierd vanuit het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Het project ontvangt daarnaast een belangrijke subsidie van de provincie Antwerpen alsook provincie Noord-Brabant en is momenteel nog op zoek naar aanvullende financiering voor het project. http://www.grensregio.eu/
Wie maait zal oogsten
Maaisel een tweede leven geven als duurzaam product. Dat wil GrasGoed bereiken. We brengen in drie regio’s zo veel mogelijk grasachtige biomassa bij elkaar om tot een economisch interessante hoeveelheid te komen. Daartoe verbeteren we onder meer maai-, voorbewerkings- en transportsystemen. Zo komt het maaisel beter uit de natuur en is het droog en goedkoper te vervoeren. We verbeteren ook machines die celstructuren van het gras vernietigen en scheiden in vezels, eiwitten en celsappen. Ten slotte ontwikkelen we nieuwe, regionale producten op basis van die vezels, eiwitten en celsappen. Voorbeelden daarvan zijn papier en karton, isolatiemateriaal of veenvrije potgrond uit grasvezels. Het eiwitconcentraat en het nutriëntensap proberen we verder in te zetten als veevoer of bodemverbeteraar.
Van gras, via goed, naar beter - Resultaten van GrasGoed
GrasGoed loopt intussen bijna drie jaar en er werden heel wat resultaten geboekt.Bij aanvang van het project kregen we al snel een beeld van de soorten en hoeveelheden reststromen die vrijkomen in de projectgebieden (Grenspark Kalmthoutse Heide, Altena-Biesbosch en Vlijmens Ven, Dommeldal en Vallei van de Zwarte Beek). Deze inventarisatie is op kaart te bekijken.Later werd ook een economische analyse gemaakt en een financieel model uitgewerkt. Het model brengt de kosten en baten van de hele keten in kaart van natuurbeheerder, transporteur naar de verwerking tot een product. De bevindingen rond de inventarisatie en economische analyse van de biomassastromen werden samen gebracht in een uitgebreid rapport.
Naast deze studies zat GrasGoed ook op terrein niet stil. Zo werden van verschillende soorten natuurgras (o.a. witbol, éénjarig riet, zegges, pitrus en lidrus) kuilen aangelegd. Met die kuilen kan het gras voor langere tijd bewaard blijven en is het heel het jaar beschikbaar voor experimenten. Daarnaast werd vers maaisel met een mobiele grasraffinagemachine op terrein gescheiden in vezels, eiwitten en restsappen. Zowel van gras (ingekuild en vers) als van grasvezels werd onderzocht of ze bruikbaar zijn voor potentiële eindproducten. Binnen GrasGoed richten we ons op vier producten, met name graspapier, turfvrije potgrond en bodemverbeteraar, diervoeder en isolatiematten. Zo werden bijvoorbeeld graseiwitten gebruikt in kippenvoer en grasvezels ingezet als grondstof voor isolatiematten. Voor deze twee producten voeren we momenteel een LCA (Life Cycle Analyse) uit. Zo onderzoeken we hoe milieuvriendelijk deze toepassingen in werkelijkheid zijn. Voor alle de vier producten worden momenteel businesscases en marketingplannen ontwikkeld.
Op basis van deze eerste testen met gras werden de verwerkingsinstallaties aangepast en verfijnd. Bijzonder aan GrasGoed is dat niet enkel het grasverwerkingsproces, maar ook alle voorgaande stappen kritisch werden bekeken, waarbij werd ingezoomd op het logistiek proces van maaiterrein tot grasverwerker.Er werden aangepaste maai- en transportmachines ontwikkeld die het maaiwerk op nat terrein voor elkaar krijgen en die snel en efficiënt het maaisel van het terrein kunnen halen. Enkel zo is het maaisel bruikbaar om te verwerken tot duurzame producten. Dit jaar loopt het laatste maaiseizoen binnen het project en worden de laatste testen ingezet om de maai-, transport- en verwerkingsmachines helemaal op punt te stellen.
Tot slot nam GrasGoed de eerste voorzichtige stappen om enkele prototypes als commercieel product op de markt te brengen. Zo produceerde Gramitherm de eerste isolatiematten op basis van natuurgras en werden deze ook nuttig ingezet door de Vlaamse en Nederlandse natuurbeheerders. Verder nam drukkerij Zwartopwit het eerste GrasGoed graspapier op in haar aanbod. AVA Papierwaren sprong op de kar en liet een notitieboekje maken van het papier.
Rol van Vandervelden Algemene bosbouw bvba
Doelstelling VDV in dit project is streven naar een zo efficiënt mogelijke manier voor het afvoeren van maaisel naar een verwerker al dan niet met tussenkomst door een tijdelijke stockage middels inkuilen. We kijken hierbij dus over de gehele keten van het maaien tot aan de eindverwerker om dit zo optimaal mogelijk te laten geschieden. Het logistieke gedeelte zal hierbij een belangrijke rol spelen met name naar efficiency en kostenbesparing toe. Om dit te bereiken hebben wij als Vandervelden een nieuwe tussentijdse transportmachine (TTM) hiervoor ontwikkeld. Door inzet van deze TTM wordt het mogelijk gemaakt dat de maaimachine vol continu kan blijven doormaaien en dat het maaisel kan worden getransporteerd naar een voor een vrachtwagen bereikbare plaats om vandaar uit het maaisel uiteindelijk naar de verwerker te transporteren. Dit is mogelijk doordat de TTM zichzelf kan laden en lossen alsook twee maal het laadvolume van de maaimachine bezit. Zo ontstaat er een buffer tussen maaier en TTM, die ervoor zorgt dat de transporttijd kan worden overbrugd zodat de maaier dus continu aan het maaien kan blijven. Doordat deze machine ook zal uitgerust worden met GPS apparatuur die in verbinding zal staan met de maaier, alsook de overige transportmiddelen om het navolgende transporten uit te voeren, zal er een zeer efficiënte manier van transporteren ontstaan met een minimum aan stilstand van zowel maaimachine als vervolg transporten. Deze vervolgtransporten bevatten weer twee maal de laadinhoud van de TTM zodat er wederom een buffer ontstaat, maar nu tussen TTM en vrachtwagen. Het “Just in time’’ inzetten van de transportmiddelen zal kostenbesparend werken alsook het aantal benodigde transport bewegingen doen laten afnemen. De belasting van het milieu zal zo ook tot een minimum beperkt worden. Om dit nog verder te beperken kunnen we de navolgende transporten veelal combineren met andere transporten, waardoor er zo min mogelijk met lege vrachtwagens zal worden gereden. Dus samengevat heeft Vandervelden, mede door ontwikkeling en inzet van de TTM, de gehele logistieke keten maximaal geoptimaliseerd. Dit alles is gerealiseerd door de inzet van de transport middelen op de juiste tijd, plaats en met de juiste capaciteit plaats te laten vinden.
Groei met ons mee
Ook voor jou kan er binnen GrasGoed een plaats zijn. Met maaisel kunnen ontzettend veel producten ontwikkeld worden, maar de markt is nog nieuw. Samen met ontwikkelaars van biobased producten willen we de markt graag meer en beter ontsluiten. Bedrijven en instellingen die duurzaam en maatschappelijk willen opereren nodigen we uit om samen te bekijken hoe dit mogelijk is met inzet van nieuwe biobased producten. We organiseren ook regelmatig demonstraties en expertmeetings waar je aan kan deelnemen.
Meer informatie op www.grasgoed.eu
Schrijf je hier in voor de GrasGoed nieuwsbrief.
Vind GrasGoed op Facebook, LinkedIn of Flickr.
